<p class="ql-block"> 臺(tái)灣通史序</p><p class="ql-block">臺(tái)灣固無史也。?</p><p class="ql-block">荷人啟其端,鄭氏創(chuàng)其制,清代營其業(yè),開物成務(wù),以立丕基,至于今三百馀年矣。 而舊志舛漏,文采弗彰,所載僅隸一朝,荷、鄭之事闕如,竟以島夷??芤曋瑸鹾跬丛?!</p><p class="ql-block">自海通以來,西力東漸,英法美諸國兵燹相逼,草澤雄杰并起,朱、林之徒喋血山河,藉言恢復(fù),而舊志弗錄。 繼以建省之議,開山撫番,正經(jīng)界、籌軍防、興土宜、勵(lì)教育,綱舉目張,氣象一新。</p><p class="ql-block">夫史者,民族之精神也。國可滅而史不可滅,郢書燕說猶存其名,晉乘楚杌足資龜鑒。 今臺(tái)灣無史,豈非臺(tái)人之痼疾歟?橫不敏,十載蒐羅,斷簡殘編,老成凋謝,檔案散佚,而猶兢兢以述。 為紀(jì)四、志二十四、傳六十,凡八十八篇,表圖附焉。 冀以昭示來者,毋忘先民篳路藍(lán)縷之功。</p><p class="ql-block">連橫 謹(jǐn)序</p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">漁父</p><p class="ql-block">屈原既放,</p><p class="ql-block">游于江潭,</p><p class="ql-block">行吟澤畔,</p><p class="ql-block">顏色憔悴,</p><p class="ql-block">形容枯槁。</p><p class="ql-block">漁父見而問之曰:“</p><p class="ql-block">子非三閭大夫與?</p><p class="ql-block">何故至于斯?”</p><p class="ql-block">屈原曰:“</p><p class="ql-block">舉世皆濁我獨(dú)清,</p><p class="ql-block">眾人皆醉我獨(dú)醒,</p><p class="ql-block">是以見放。”</p><p class="ql-block">漁父曰:“</p><p class="ql-block">圣人不凝滯于物,</p><p class="ql-block">而能與世推移。</p><p class="ql-block">世人皆濁,</p><p class="ql-block">何不淈其泥而揚(yáng)其波?</p><p class="ql-block">眾人皆醉,</p><p class="ql-block">何不哺其糟而歠其醨?</p><p class="ql-block">何故深思高舉,</p><p class="ql-block">自令放為?”</p><p class="ql-block">屈原曰:“</p><p class="ql-block">吾聞之,</p><p class="ql-block">新沐者必彈冠,</p><p class="ql-block">新浴者必振衣;</p><p class="ql-block">安能以身之察察,</p><p class="ql-block">受物之汶汶者乎?</p><p class="ql-block">寧赴湘流,</p><p class="ql-block">葬于江魚之腹中。</p><p class="ql-block">安能以皓皓之白,</p><p class="ql-block">而蒙世俗之塵埃乎?”</p><p class="ql-block">漁父莞爾⑾而笑,</p><p class="ql-block">鼓枻而去,</p><p class="ql-block">乃歌曰:“</p><p class="ql-block">滄浪之水清兮,</p><p class="ql-block">可以濯吾纓;</p><p class="ql-block">滄浪之水濁兮,</p><p class="ql-block">可以濯吾足。”</p><p class="ql-block">遂去,</p><p class="ql-block">不復(fù)與言。</p> <p class="ql-block">《世說新語》選</p><p class="ql-block">德行第一</p><p class="ql-block">陳太丘與友期</p><p class="ql-block">陳太丘與友期行,期日中。過中不至,太丘舍去,去后乃至。元方時(shí)年七歲,門外戲。客問元方:“尊君在不?”答曰:“待君久不至,已去?!庇讶吮闩唬骸胺侨嗽眨∨c人期行,相委而去。”元方曰:“君與家君期日中。日中不至,則是無信;對(duì)子罵父,則是無禮?!庇讶藨M,下車引之。元方入門不顧。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">言語第二</p><p class="ql-block">詠雪</p><p class="ql-block">謝太傅寒雪日內(nèi)集,與兒女講論文義。俄而雪驟,公欣然曰:“白雪紛紛何所似?”兄子胡兒曰:“撒鹽空中差可擬?!毙峙唬骸拔慈袅跻蝻L(fēng)起?!惫笮贰<垂笮譄o奕女,左將軍王凝之妻也。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">文學(xué)第四</p><p class="ql-block">王戎識(shí)李</p><p class="ql-block">王戎七歲,嘗與諸小兒游??吹肋吚顦涠嘧诱壑?,諸兒競走取之,唯戎不動(dòng)。人問之,答曰:“樹在道邊而多子,此必苦李?!比≈湃?。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">方正第五</p><p class="ql-block">管寧割席</p><p class="ql-block">管寧、華歆共園中鋤菜。見地有片金,管揮鋤與瓦石不異,華捉而擲去之。又嘗同席讀書,有乘軒冕過門者,寧讀如故,歆廢書出看。寧割席分坐,曰:“子非吾友也?!?lt;/p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">任誕第二十三</p><p class="ql-block">阮咸曬衣</p><p class="ql-block">阮仲容、步兵居道南,諸阮居道北;北阮皆富,南阮貧。七月七日,北阮盛曬衣,皆紗羅錦綺。仲容以竿掛大布犢鼻褌于中庭。人或怪之,答曰:“未能免俗,聊復(fù)爾耳。”</p> <p class="ql-block">?與陳伯之書</p><p class="ql-block">丘遲</p><p class="ql-block">遲頓首陳將軍足下:</p><p class="ql-block">無恙,</p><p class="ql-block">幸甚,</p><p class="ql-block">幸甚!</p><p class="ql-block">將軍勇冠三軍,</p><p class="ql-block">才為世出,</p><p class="ql-block">棄燕雀之小志,</p><p class="ql-block">慕鴻鵠以高翔!</p><p class="ql-block">昔因機(jī)變化,</p><p class="ql-block">遭遇明主,</p><p class="ql-block">立功立事,</p><p class="ql-block">開國稱孤。</p><p class="ql-block">朱輪華轂,</p><p class="ql-block">擁旄萬里,</p><p class="ql-block">何其壯也!</p><p class="ql-block">如何一旦為奔亡之虜,</p><p class="ql-block">聞鳴鏑而股戰(zhàn),</p><p class="ql-block">對(duì)穹廬以屈膝,</p><p class="ql-block">又何劣邪!</p><p class="ql-block">尋君去就之際,</p><p class="ql-block">非有他故,</p><p class="ql-block">直以不能內(nèi)審諸己,</p><p class="ql-block">外受流言,</p><p class="ql-block">沈迷猖蹶,</p><p class="ql-block">以至于此。</p><p class="ql-block">圣朝赦罪責(zé)功,</p><p class="ql-block">棄瑕錄用,</p><p class="ql-block">推赤心于天下,</p><p class="ql-block">安反側(cè)于萬物。</p><p class="ql-block">將軍之所知,</p><p class="ql-block">不假仆一二談也。</p><p class="ql-block">朱鮪涉血于友于,</p><p class="ql-block">張繡剚刃於愛子,</p><p class="ql-block">漢主不以為疑,</p><p class="ql-block">魏君待之若舊。</p><p class="ql-block">況將軍無昔人之罪,</p><p class="ql-block">而勛重于當(dāng)世!</p><p class="ql-block">夫迷途知返,</p><p class="ql-block">往哲是與,</p><p class="ql-block">不遠(yuǎn)而復(fù),</p><p class="ql-block">先典攸高。</p><p class="ql-block">主上屈法申恩,</p><p class="ql-block">吞舟是漏;</p><p class="ql-block">將軍松柏不剪,</p><p class="ql-block">親戚安居,</p><p class="ql-block">高臺(tái)未傾,</p><p class="ql-block">愛妾尚在;</p><p class="ql-block">悠悠爾心,</p><p class="ql-block">亦何可言!</p><p class="ql-block">今功臣名將,</p><p class="ql-block">雁行有序,</p><p class="ql-block">佩紫懷黃,</p><p class="ql-block">贊帷幄之謀,</p><p class="ql-block">乘軺建節(jié),</p><p class="ql-block">奉疆埸之任,</p><p class="ql-block">并刑馬作誓,</p><p class="ql-block">傳之子孫。</p><p class="ql-block">將軍獨(dú)靦顏借命,</p><p class="ql-block">驅(qū)馳氈裘之長,</p><p class="ql-block">寧不哀哉!</p><p class="ql-block">夫以慕容超之強(qiáng),</p><p class="ql-block">身送東市;</p><p class="ql-block">姚泓之盛,</p><p class="ql-block">面縛西都。</p><p class="ql-block">故知霜露所均,</p><p class="ql-block">不育異類;</p><p class="ql-block">姬漢舊邦,</p><p class="ql-block">無取雜種。</p><p class="ql-block">北虜僭盜中原,</p><p class="ql-block">多歷年所,</p><p class="ql-block">惡積禍盈,</p><p class="ql-block">理至燋爛。</p><p class="ql-block">況偽孽昏狡,</p><p class="ql-block">自相夷戮,</p><p class="ql-block">部落攜離,</p><p class="ql-block">酋豪猜貳。</p><p class="ql-block">方當(dāng)系頸蠻邸,</p><p class="ql-block">懸首藁街,</p><p class="ql-block">而將軍魚游於沸鼎之中,</p><p class="ql-block">燕巢於飛幕之上,</p><p class="ql-block">不亦惑乎?</p><p class="ql-block">暮春三月,</p><p class="ql-block">江南草長,</p><p class="ql-block">雜花生樹,</p><p class="ql-block">群鶯亂飛。</p><p class="ql-block">見故國之旗鼓,</p><p class="ql-block">感平生于疇日,</p><p class="ql-block">撫弦登陴,</p><p class="ql-block">豈不愴悢!</p><p class="ql-block">所以廉公之思趙將,</p><p class="ql-block">吳子之泣西河,</p><p class="ql-block">人之情也,</p><p class="ql-block">將軍獨(dú)無情哉?</p><p class="ql-block">想早勵(lì)良規(guī),</p><p class="ql-block">自求多福。</p><p class="ql-block">當(dāng)今皇帝盛明,</p><p class="ql-block">天下安樂。</p><p class="ql-block">白環(huán)西獻(xiàn),</p><p class="ql-block">楛矢東來;</p><p class="ql-block">夜郎滇池,</p><p class="ql-block">解辮請(qǐng)職;</p><p class="ql-block">朝鮮昌海,</p><p class="ql-block">蹶角受化。</p><p class="ql-block">唯北狄野心,</p><p class="ql-block">掘強(qiáng)沙塞之間,</p><p class="ql-block">欲延歲月之命耳!</p><p class="ql-block">中軍臨川殿下,</p><p class="ql-block">明德茂親,</p><p class="ql-block">揔茲戎重,</p><p class="ql-block">吊民洛汭,</p><p class="ql-block">伐罪秦中,</p><p class="ql-block">若遂不改,</p><p class="ql-block">方思仆言。</p><p class="ql-block">聊布往懷,</p><p class="ql-block">君其詳之。</p><p class="ql-block">丘遲頓首。</p> <p class="ql-block">諫太宗十思疏</p><p class="ql-block">魏征</p><p class="ql-block">臣聞:求木之長者,必固其根本;欲流之遠(yuǎn)者,必浚其泉源;思國之安者,必積其德義。源不深而望流之遠(yuǎn),根不固而求木之長,德不厚而思國之治,臣雖下愚,知其不可,而況于明哲乎!人君當(dāng)神器之重,居域中之大,將崇極天之峻,永保無疆之休。不念居安思危,戒奢以儉,德不處其厚,情不勝其欲,斯亦伐根以求木茂,塞源而欲流長者也。</p><p class="ql-block">凡百元首,承天景命,莫不殷憂而道著,功成而德衰。有善始者實(shí)繁,能克終者蓋寡。豈取之易而守之難乎?昔取之而有余,今守之而不足,何也?夫在殷憂,必竭誠以待下;既得志,則縱情以傲物。竭誠則胡越為一體,傲物則骨肉為行路。雖董之以嚴(yán)刑,振之以威怒,終茍免而不懷仁,貌恭而不心服。怨不在大,可畏惟人;載舟覆舟,所宜深慎;奔車朽索,其可忽乎!</p><p class="ql-block">君人者,誠能見可欲則思知足以自戒,將有作則思知止以安人,念高危則思謙沖而自牧,懼滿溢則思江海下百川,樂盤游則思三驅(qū)以為度,憂懈怠則思慎始而敬終,慮壅蔽則思虛心以納下,想讒邪則思正身以黜惡,恩所加則思無因喜以謬賞,罰所及則思無因怒而濫刑。總此十思,弘茲九德,簡能而任之,擇善而從之,則智者盡其謀,勇者竭其力,仁者播其惠,信者效其忠。文武爭馳,在君無事,可以盡豫游之樂,可以養(yǎng)松喬之壽,鳴琴垂拱,不言而化。何必勞神苦思,代下司職,役聰明之耳目,虧無為之大道哉!</p> <p class="ql-block">始得西山宴游記</p><p class="ql-block">?唐·柳宗元?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">自余為僇人,居是州,恒惴慄。其隟也,則施施而行,漫漫而游。日與其徒上高山,入深林,窮回溪,幽泉怪石,無遠(yuǎn)不到。到則披草而坐,傾壺而醉。醉則更相枕以臥,臥而夢。意有所極,夢亦同趣。覺而起,起而歸;以為凡是州之山水有異態(tài)者,皆我有也,而未始知西山之怪特。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今年九月二十八日,因坐法華西亭,望西山,始指異之。遂命仆人過湘江,緣染溪,斫榛莽,焚茅茷,窮山之高而止。攀援而登,箕踞而遨,則凡數(shù)州之土壤,皆在衽席之下。其高下之勢,岈然洼然,若垤若穴,尺寸千里,攢蹙累積,莫得遁隱。縈青繚白,外與天際,四望如一。然后知是山之特立,不與培塿為類。悠悠乎與顥氣俱,而莫得其涯;洋洋乎與造物者游,而不知其所窮。引觴滿酌,頹然就醉,不知日之入。蒼然暮色,自遠(yuǎn)而至,至無所見,而猶不欲歸。心凝形釋,與萬化冥合。然后知吾向之未始游,游于是乎始。故為之文以志。是歲,元和四年也。</p> <p class="ql-block">廉恥</p><p class="ql-block">顧炎武</p><p class="ql-block">《五代史·馮道傳·論》曰:“禮義廉恥,國之四維;四維不張,國乃滅亡?!鄙坪酰苌苎砸?!禮義,治人之大法;廉恥,立人之大節(jié)。蓋不廉則無所不取,不恥則無所不為。人而如此,則禍敗亂亡,亦無所不至;況為大臣而無所不取,無所不為,則天下其有不亂,國家其有不亡者乎?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">然而四者之中,恥尤為要。故夫子之論士,曰:“行己有恥?!泵献釉唬骸叭瞬豢梢詿o恥。無恥之恥,無恥矣?!庇衷唬骸皭u之于人大矣,為機(jī)變之巧者,無所用恥焉?!彼匀徽?,人之不廉,而至于悖禮犯義,其原皆生于無恥也。故士大夫之無恥,是謂國恥。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">吾觀三代以下,世衰道微,棄禮義,捐廉恥,非一朝一夕之故。然而松柏后凋于歲寒,雞鳴不已于風(fēng)雨,彼昏之日,固未嘗無獨(dú)醒之人也!頃讀《顏氏家訓(xùn)》,有云:“齊朝一士夫嘗謂吾曰:‘我有一兒,年已十七,頗曉書疏,教其鮮卑語及彈琵琶,稍欲通解,以此伏事公卿,無不寵愛?!釙r(shí)俯而不答。異哉,此人之教子也!若由此業(yè)自致卿相,亦不愿汝曹為之?!编岛?!之推不得已而仕于亂世,猶為此言,尚有《小宛》詩人之意,彼閹然媚于世者,能無愧哉!</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">羅仲素曰:“教化者,朝廷之先務(wù);廉恥者,士人之美節(jié);風(fēng)俗者,天下之大事。朝廷有教化,則士人有廉恥;士人有廉恥,則天下有風(fēng)俗?!?lt;/p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">古人治軍之道,未有不本于廉恥者?!秴亲印吩唬骸胺仓茋诬姡亟讨远Y,勵(lì)之以義,使有恥也。夫人有恥,在大足以戰(zhàn),在小足以守矣?!薄段究澴印费裕骸皣赜写刃⒘異u之俗,則可以死易生?!倍珜?duì)武王:“將有三勝:一曰禮將,二曰力將,三曰止欲將?!惫识Y者,所以班朝治軍而兔苴之武夫,皆本于文王后妃之化;豈有淫芻蕘,竊牛馬,而為暴于百姓者哉!《后漢書》張奐為安定屬國都尉,“羌豪帥感奐恩德,上馬二十匹,先零酋長又遺金鐻八枚,奐并受之,而召主簿于諸羌前,以酒酹地曰:‘使馬如羊,不以入廐;使金如粟,不以入懷。’悉以金馬還之。羌性貪而貴吏清,前有八都尉率好財(cái)貨,為所患苦,及奐正身潔己,威化大行”。嗚呼!自古以來,邊事之?dāng)?,有不始于貪求者哉?lt;/p>