<p class="ql-block">圖/文 郭治山</p> <p class="ql-block">1.鷓鴣天·黃糕</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">黍面蒸來燦燦黃,解饞至味是家常。</p><p class="ql-block">任憑酒宴談鮮美,自有山村飄異香。</p><p class="ql-block">裹雞蛋,蘸羊湯,未曾咀嚼已縈腸。</p><p class="ql-block">經(jīng)年偏愛何能解,既定緣由在故鄉(xiāng)。</p> <p class="ql-block">2.七絕·莜面繩繩</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">兩三兄弟并飛梭,盤線蜿蜒巧手搓。</p><p class="ql-block">未出蒸籠香遠溢,冷調(diào)熱炒更當歌。</p> <p class="ql-block">3.七絕·莜面窩窩</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">同經(jīng)手掌結(jié)同儔,推卷功夫繞指柔。</p><p class="ql-block">共筑蜂房和睦處,澆湯蘸料久香留。</p><p class="ql-block">注:莜面窩窩也叫莜面栲栳栳,剛出籠通常是蘸料吃的,根據(jù)個人喜好高配可以是一碗羊肉湯,低配一般是一碗熗辣椒鹽水湯,晾涼熱炒涼拌也別具風味。</p> <p class="ql-block">4.七絕·莜面頓頓</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">不是珍饈食客崇,豪門黎庶古今同。</p><p class="ql-block">行囊一卷行天下,源遠歸根晉冀蒙。</p> <p class="ql-block">5.七絕·山藥魚魚</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">幾經(jīng)擠壓又揉搓,堪比游魚未入河。</p><p class="ql-block">出屜晶瑩加佐料,舌尖美味效東坡。</p> <p class="ql-block">6.七絕·抿八股兒(抿撥鍋兒)</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">后刮前推漏網(wǎng)橋,晶瑩滑溜瞬間漂。</p><p class="ql-block">兜頭臊子有葷素,細說靈魂數(shù)辣椒。</p><p class="ql-block">注:網(wǎng)橋指架在湯鍋上的抿床。“抿八股”的由來有兩種說法:一是因工具抿床上多孔,抿拐抿面時多股齊下得名,“八”僅是個概數(shù);另一說法是因該面食味美,連古代的“八品”官員都對其垂涎三尺,取“八官”諧音而得名?!懊虬斯伞痹谑秤脮r可根據(jù)個人口味加入葷素調(diào)味。</p> <p class="ql-block">7.七絕·炒塊壘兩首</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block"> 一</p><p class="ql-block">莜面摻和土豆泥,揉搓蒸炒任東西。</p><p class="ql-block">清純質(zhì)樸原生態(tài),一把蔥花將味提。</p><p class="ql-block"> 二</p><p class="ql-block">粗糧細作庶黎崇,松軟須經(jīng)幾道工。</p><p class="ql-block">棱角打磨皆歷練,輪番曲折與君同。</p> <p class="ql-block">8.七絕·炒不爛子</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">時蔬野菜任拼裝,風味千般誘客嘗。</p><p class="ql-block">縱是名廚難述盡,隨心蒸炒自調(diào)方。</p><p class="ql-block">注:土豆通常是不爛子家族的“領(lǐng)軍人物”,也隨人們的喜好及追求營養(yǎng)搭配,胡蘿卜、豆角等各種蔬菜,槐花、榆錢等樹上的花葉,苜蓿、茵陳等地里“野味”都是蒸不爛子的最好食材或配料。攪拌的面粉用莜面或白面。蒸熟后葷素炒皆可,甜辣濃淡佐料自由調(diào)劑。因此就有了不同風味的炒不爛子。</p> <p class="ql-block">9.七絕·和子飯兩首</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block"> 一</p><p class="ql-block">食材至簡水三瓢,小米誠將土豆邀。</p><p class="ql-block">莜面糊糊勾一碗,暖身養(yǎng)胃不添膘。</p><p class="ql-block"> 二</p><p class="ql-block">齋麻熗拌異香飄,幾味時蔬配面條。</p><p class="ql-block">小米古來酬歲月,齏鹽常憶惜今朝。</p><p class="ql-block">注:齋麻指齋麻花,也寫作摘麻花,或稱齋齋面。</p> <p class="ql-block">10.七絕·紫水晶蒸餃兩首</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block"> 一 (中華通韻)</p><p class="ql-block">黑白配比用情揉,誠勸莫將姿色求。</p><p class="ql-block">慢攏輕捏堪養(yǎng)性,清蒸保健數(shù)一流。</p><p class="ql-block">注:黑指熟黑土豆泥,白是白土豆淀粉。黑土豆富含抗癌物質(zhì)花青素,并具有防治心腦血管疾病、養(yǎng)顏美容和提高人體免疫力等保健功能。</p><p class="ql-block"> 二</p><p class="ql-block">千錘細搗紫泥巴,雪粉揉和待折花。</p><p class="ql-block">腹裹濃香衣剔透,出籠形色任君夸。</p> <p class="ql-block">11.七絕·打拿糕</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">攪灑施呈兩手忙,蕎莜玉米亦高梁。</p><p class="ql-block">縱然笨飯蘸鹽水,但憶寒窯此味長。</p><p class="ql-block">注:攪拿糕是快速飯,常言是光棍懶媳婦做得飯,過去亦或一日三餐實在想不出該做啥飯被逼為之,而今人們?yōu)楦纳粕攀辰Y(jié)構(gòu)偶爾也做,倘若牙口不好,此飯吞咽柔滑,也當上選。食材用莜面、蕎面、玉茭面、高梁面皆可。說是笨飯,其實技術(shù)含量挺高,水面的配比,生熟的把控,以及最后的細膩均勻度,新手做起來還真不輕松。</p> <p class="ql-block">12.七絕·攤黃兒</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">發(fā)面攤漿新出爐,莫言笑靨遜羅敷。</p><p class="ql-block">蜂窩疊起任君品,暄軟醇香座上呼。</p><p class="ql-block">注:清明時節(jié)很多地方有吃攤黃兒的食俗,大多人家是用小米面、玉米面和白面配比攪成面糊發(fā)酵攤制而成。過去是用鏊子攤制,現(xiàn)在人們常用電餅鐺,面糊攤制成薄餅表面呈蜂窩狀就烙好了,然后對折成半月形,就露出其黃燦燦的色澤,攤黃兒也就因此而得名。</p> <p class="ql-block">13.七絕·發(fā)糕</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">金銀面粉攪成糊,干果相偕愿景鋪。</p><p class="ql-block">水火真修高氣浴,涅槃新顏軟如酥。</p><p class="ql-block">注:金銀面粉指玉米面粉與小麥面粉。</p> <p class="ql-block">14.七絕·蒸點多</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">粉漿攪合玉初成,混沌蒸來半透明。</p><p class="ql-block">驟熱漸涼凝傲骨,民間一味譽盈城。</p> <p class="ql-block">15.七絕·雞蛋羹</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">蛋水交融慢火蒸,細柔滑嫩若脂凝。</p><p class="ql-block">勾圖經(jīng)緯蔥花綴,秀色飧餐食欲增。</p><p class="ql-block">注:經(jīng)緯指雞蛋羹上的劃痕是為了更好地與陳醋等調(diào)味品相融而提鮮。</p> <p class="ql-block">16.五絕·臘八粥(中華通韻)</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">稀稀八寶粥,更可潤晨喉。</p><p class="ql-block">?兄弟一聲問,剎那濕眼眸。</p> <p class="ql-block">17.七絕·臘八粥兩首(折腰體)</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block"> 一</p><p class="ql-block">香稠慢品盡謳歌,大愛濃情煮一鍋。</p><p class="ql-block">此中境界誰堪懂,唯有躬身去攪和。</p><p class="ql-block"> 二</p><p class="ql-block">五更八寶煮情稠,直把寒流變暖流。</p><p class="ql-block">濃情融進多番憶,慈父生前早細籌。</p> <p class="ql-block">18.七絕·苦菜兩首</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block"> 一</p><p class="ql-block">野味幽香喚出郊,壟溝坡坎覓佳肴。</p><p class="ql-block">入盤鮮美辛無計,吃苦知甜當解嘲。</p><p class="ql-block"> 二</p><p class="ql-block">自有精魂野陌藏,獨憐此味個中嘗。</p><p class="ql-block">一身青白皆成乳,苦后回甘更覺香。</p> <p class="ql-block">19.七絕·蒲公英</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">二月輕寒襲幾波,欲知春信看陽坡。</p><p class="ql-block">黃花點點搶先報,野味清香焯一鍋。</p> <p class="ql-block">20.七絕·地皮菜</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">地衣簇簇盼春雷,細雨滋萌脫舊胎。</p><p class="ql-block">滑軟鮮肥呈極品,煲湯拌炒任君裁。</p> <p class="ql-block">21.五絕·泡菜</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">嬌紅侵碧玉,封久再開壇。</p><p class="ql-block">慢品人生味,甜咸與辣酸。</p><p class="ql-block">注:老壇泡菜恰如人至中年,褪盡苦澀,慢慢品味其豐富的生活內(nèi)涵。</p> <p class="ql-block">22.七絕·干白菜兩首</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block"> 一</p><p class="ql-block">乍起西風葉落光,枝椏青菜沐冬陽。</p><p class="ql-block">幼年況味堪常憶,每續(xù)佳肴共一堂。</p><p class="ql-block"> 二</p><p class="ql-block">枝丫風景占秋光,便引思懷歸故鄉(xiāng)。</p><p class="ql-block">昔日深情無覓處,圍爐煮菜亦曾香。</p> <p class="ql-block">23.七絕·毛血旺</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">麻辣紅油煮一鍋,肚條鴨血盡包羅。</p><p class="ql-block">湯濃味足堪經(jīng)典,縱屬江湖亦當歌。</p><p class="ql-block">注:江湖指江湖菜,未列入正宗菜。</p> <p class="ql-block">24.七絕·鹵豬手(折腰體)</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">肉糯皮彈牽玉筋,養(yǎng)顏膠汁入三分。</p><p class="ql-block">偏愛回鍋香辣味,粘連十指忘斯文。</p> <p class="ql-block">25.七絕·炸丸子(孤雁格)</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">選肉挑蔬稱意摻,聽憑拿捏任憑摶。</p><p class="ql-block">浮沉冰火柔心在,總把濃情裝一盤。</p> <p class="ql-block">26.七絕·紅燒肉兩首</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block"> 一</p><p class="ql-block">但憑文火煮時光,不膩不柴傳遠疆。</p><p class="ql-block">馥郁飄來僧破戒,千般歷練又何妨。</p><p class="ql-block"> 二</p><p class="ql-block">肥瘦相宜皮半焦,幾多工序幾般燒。</p><p class="ql-block">色香絕味紅酥透,為快朵頤虧負腰。</p> <p class="ql-block">27.七絕·燉肉</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">糖炒油煎配酒醪,濃香不在鏟和刀。</p><p class="ql-block">人生五味亦如此,勾兌調(diào)勻慢慢熬。</p> <p class="ql-block">28.七絕·自做碗脫(兩首)</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block"> 一(孤雁格)</p><p class="ql-block">筋道由來靠攪勻,脫盤折卷得初心。</p><p class="ql-block">光柔何必添加劑,試比平遙和柳林。</p><p class="ql-block"> 二</p><p class="ql-block">幾番水洗粉漿勻,爽滑晶瑩求本真。</p><p class="ql-block">綠色三餐調(diào)一碗,炎炎盛夏每生津。</p><p class="ql-block">注:碗脫別名碗禿、碗凸、碗托、碗坨、碗團,它是用盤碟蒸好薄薄的一層,蒸熟晾涼后可以從碗中脫下,涼調(diào)熱炒均可。聲名遠揚的有柳林的蕎面碗脫、平遙的白面碗脫。此外莜面也可制作碗脫。</p> <p class="ql-block">29.七絕·韭菜盒子</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">制餡鮮明調(diào)綠黃,煎皮琥珀溢清香。</p><p class="ql-block">月盈月半幾翻轉(zhuǎn),尋味人間慢品嘗。</p><p class="ql-block"> </p> <p class="ql-block">30.七絕·琥珀核桃</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">溝壑叢生開兩扉,油煎水煮掛糖稀。</p><p class="ql-block">歷經(jīng)淬煉香酥脆,小吃張筵客不違。</p><p class="ql-block"> </p> <p class="ql-block">31.七律·年夜飯</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">籌謀備菜十多天,坐鎮(zhèn)廚房掌勺權(quán)。</p><p class="ql-block">涼拌怡情懷舊歲,紅燒逸趣慶新年。</p><p class="ql-block">杯中陳釀入佳境,案上清茶下碧泉。</p><p class="ql-block">一桌饈肴添妙曲,頑童樓外炮重燃。</p> <p class="ql-block">32.七絕·品茗</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">草木佳人應(yīng)我邀,紅袍啜罷綠衣漂。</p><p class="ql-block">浮沉濃淡有真味,坐攬云霞散碧霄。</p> <p class="ql-block">33.七絕·粉羊雜</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">紅湯碧落一何鮮,莫道終難入綺筵。</p><p class="ql-block">萬縷銀絲披錦繡,幾多青睞齒留膻。</p><p class="ql-block"> </p> <p class="ql-block">34.七絕·刀削面</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">操刀托面起秋風,葉舞凡塵入水宮。</p><p class="ql-block">浪里白條臊子戲,腐干臥抱鹵丸融。</p><p class="ql-block">注:鹵丸指鹵蛋或丸子,刀削面澆臊子,通常還另加豆腐干、鹵蛋、香腸、肉丸或紅燒肉等作標配。</p> <p class="ql-block">35.七絕·抿豆面</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">粉面三摻水攪勻,須臾一碗慰艱辛。</p><p class="ql-block">豆香濃郁出鄉(xiāng)野,葷素天寒款遠賓。</p><p class="ql-block">注:三摻指豆面、白面和些許土豆粉混合起來。</p><p class="ql-block">?</p> <p class="ql-block">36.七絕·做小酥肉自嘲</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">五味精腌再掛糊,外焦里嫩實難符。</p><p class="ql-block">裝盤品相刀工拙,怎辨鍋包與小酥。</p><p class="ql-block">注:鍋包即鍋包肉。</p> <p class="ql-block">37.七絕·野外燒山藥(兩首)</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block"> 一</p><p class="ql-block">撿柴生火眾人忙,土豆燒來野外香。</p><p class="ql-block">一顆大蔥當佐菜,雙唇墨染笑聲揚。</p><p class="ql-block"> 二</p><p class="ql-block">煙熏火烤乘秋風,榨菜干啤就大蔥。</p><p class="ql-block">十指如煤渾不顧,個中樂趣醉童翁。</p> <p class="ql-block">38.七絕·饸饹</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">幾縷纏綿索味長,凝神繞箸蘸鹽湯。</p><p class="ql-block">牽情忽憶鋼絲面,時啟心扉回故鄉(xiāng)。</p><p class="ql-block">注:莜面、蕎面、高梁面、玉米面都可以壓制饸饹,一般吃饸饹多以莜面為主,通常都是開水和面,和面時放少許鹽,這樣不黏不斷不粘連,和好的面放入饸饹床(現(xiàn)在多用小型的壓饸絡(luò)機)擰壓在籠屜上,水開上鍋蒸六七分鐘后涼拌熱炒均可。玉米面壓得饸饹又叫鋼絲面。</p> <p class="ql-block">39.七絕·涼粉</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">翠玉紅油巧化妝,素顏水嫩又增香。</p><p class="ql-block">非唯盛夏君難舍,縱是隆冬索味嘗。</p><p class="ql-block"> </p> <p class="ql-block">40.七絕·憶稠粥</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">燜攪晨炊復倒顛,裝盆入碗體常圓。</p><p class="ql-block">鐵鍋柴火家鄉(xiāng)味,軟糯清香日日鮮。</p><p class="ql-block">注:憶年少故鄉(xiāng),炊煙裊裊,家家備晨粥。這里的粥是相對稀粥而言指的是稠粥,清晨,屋內(nèi)清香四溢,由于家家戶戶都在做稠粥,感覺大街小巷都能嗅到小米的清香。做小米稠粥軟糯的關(guān)鍵是在燜,其次是攪,要是吃山藥粥還得搗。出鍋裝入盤碗后還要顛一顛,為了防止顛出外面,有的人是把鏟在碗里的稠粥再倒扣在盤中,這似乎為的不光是美吃還要美看了,人們戲稱“粥圪蛋”。兒時,稠粥似乎是家鄉(xiāng)千家萬戶約定俗成的早飯,蘸點爛腌菜湯湯,方便省錢,家庭條件好的拌點豆腐,勤快的人還用腌白菜、山藥和豆腐燴點熱菜,再次憶起真的挺香?,F(xiàn)在,大同、朔州好多縣區(qū)街頭吃早餐時依舊有很多買稠粥的小攤點,不過,蘸得小菜與原來有所不同,多數(shù)是用豆芽、豆腐皮、黃瓜絲、胡蘿卜絲、海帶絲等拌制的,而現(xiàn)在家鄉(xiāng)的人們每日早餐做稠粥的少了,偶爾做一回嘗個鮮,究其原因,可能一是做起來費時費事,二是新一代年輕人粗糧吃不慣,也懶得做,老一代人隨著年紀的增大沒有精力做了。所以現(xiàn)在家里吃稠粥那當是稀罕飯了。</p> <p class="ql-block">41.七絕?麻花(兩首)</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block"> 其一 搓麻花</p><p class="ql-block">搓擰反向舞身輕,轉(zhuǎn)體懸空自卷成。</p><p class="ql-block">交頸藏頭三兩折,佳人臥睡各含情。</p><p class="ql-block"> 其二 炸麻花</p><p class="ql-block">姊妹同行湖面游,聆聽妙曲任蘭舟。</p><p class="ql-block">伊人出浴香飄遠,每賞嬌顏客好求。</p><p class="ql-block"> </p> <p class="ql-block">42.七絕?鴛鴦火鍋</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">涇清渭濁可同河,麻辣菌湯逢一鍋。</p><p class="ql-block">五味調(diào)和葷素饌,相將生活煮成歌。</p><p class="ql-block"> </p> <p class="ql-block">43.七絕?麻辣香鍋(兩首)</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block"> 一</p><p class="ql-block">融和五味競增香,葷素隨心入釜嘗。</p><p class="ql-block">翻滾紅油烹世態(tài),品評麻辣韻味長。</p><p class="ql-block"> 二</p><p class="ql-block">鍋中百味匯乾坤, 麻辣優(yōu)先自有魂。 </p><p class="ql-block">素盞不言猶得趣, 人生諸事莫輕論。</p> <p class="ql-block">44.七絕·炒黑土豆絲</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">硒華蘊積試新嘗,玄玉初烹褪絳裳。</p><p class="ql-block">巧手翻飛云火馭,紫霞縷縷釋奇香。</p><p class="ql-block">注:黑土豆富含花青素和長壽元素硒。</p> <p class="ql-block">45.七絕·下廚感吟</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">樂學東坡為口忙,光陰不覺在廚房。</p><p class="ql-block">濃情融入三餐飯,米面成詩貴有常。</p> <p class="ql-block">46.七絕·飯團</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">碎金屑玉裹青蓬,百轉(zhuǎn)千揉韻更豐。 </p><p class="ql-block">盡斂淳和香氣滿,一團祥瑞此間融。 </p><p class="ql-block"> 2025.09.20 晨</p> <p class="ql-block">47.七絕?烙餅</p><p class="ql-block"> 文/郭治山</p><p class="ql-block">揉云甩杖幾多巡,鐺鏊翻煎日一輪。</p><p class="ql-block">酥玉濃香穿牖出,盈街引頸問家鄰。</p><p class="ql-block"> 2025.09.26 晨</p>