<div style="text-align: center;">“不將艷色媚人骨,獨具芳心我自知” </div><div style="text-align: center;">——試從張碩老師寫意畫《黑牡丹》說起</div>文:徐建國 在沭陽,張碩老師是我十分尊重的書畫界前輩。早在八十年代初,剛開始對書畫產(chǎn)生興趣的我便結識了張碩老師,我視他為師,他待我為小友。四十多年過去了,與張老師交往較多,見到他的作品也多,對他為人為藝也更多了一些欽佩。 如同傳統(tǒng)意義優(yōu)秀文化人一樣,張碩老師是一位修養(yǎng)全面的畫家,不僅擅畫,也擅書法與詩歌創(chuàng)作,從他已出版的兩本畫集、一本詩歌集中,充分體現(xiàn)出這一特征和素質。在他2015年出版的第一本畫集中,《黑牡丹》是一件我最喜歡的作品。記得初見這件作品原作是1988年冬,巧遇該作品剛裝裱完成懸掛于沭陽榮寶齋,我有幸得以搶先觀賞。觀此作畫面整體生機勃勃,氣格純樸清雅且飽滿雍容,近三角形構圖險而妥貼,最為美妙的是該件作品除用幾點朱磦點蕊外,是純以水墨、用草書筆法一揮而就,墨色淋漓,墨色濃淡豐富之得當,變化和諧之微妙,通幅氣勢之連貫,一任自然。 又題:“不將艷色媚人骨,獨具芳心我自知”。書法線質遒勁,結字行氣形式與畫面協(xié)調相融、高度契合,相得益彰。畫家寄物抒情,對畫面結構意匠藏而不露,而意卻遠超畫外。幾十年過去了,這次難得的審美體驗至今記憶尤新。這件《黑牡丹》堪稱張碩老師融“詩意美”、“筆墨美”的代表性作品。 后來,在談及這件作品創(chuàng)作時,張碩老師曾這樣說:“牡丹因愛者眾,所以畫牡丹的人也特多,然大多以紅花綠葉出之,貴則貴矣,卻易流俗。我以純墨色來畫黑牡丹,以壓壓紅綠之火氣?!?“牡丹之愛,宜乎眾人”,以牡丹為題材的作品不能說不多,然而,能將牡丹畫的不失雍容華貴之態(tài),更具有清高脫俗之氣者真是罕見。<div><br></div> 傳統(tǒng)中國畫寫意畫出精品難,非數(shù)十年積學累功不能成,齊白石、潘天壽、李苦禪等大師都至晚年才有所大成就。與許多優(yōu)秀的畫家寫意畫創(chuàng)作一樣,張碩老師創(chuàng)作一般不打底稿,畫大幅往往只有大略之腹稿或一個簡單小稿,以白紙對青天,放筆直取,這種即興式為主的畫法,往往靠的是筆筆生發(fā),隨機應變。張碩老師很多作品都達到了酣暢通達,一氣呵成的境界。惟其如此,才能實現(xiàn)自由抒情,氣韻生動,以達“寫”意之目的。當然,因其難度大,對作者才情功力要求甚高。<div><br></div> 在我做教師多年,常遇學生、書畫愛好者向我提出學習寫意畫問題,如:“什么樣的畫才是好畫”,“寫意畫為什么看似容易畫時難”與“怎樣的畫家才是好畫家”等。坦然相告中,我常會引用林散之先生所說“搞藝術是為了做學人,學做人”這句話。其實,我所了解的張碩老師就是一位有君子人格,一生都在“做學人”的人。<div> </div> <h3 style="text-align: left;"> 為什么林散之先生說“搞藝術是為了做學人,學做人”。我以為,這是因為我們中國文化特點,也是中國畫的傳統(tǒng)太博大、太深厚,我們要想學好中國畫,并能在傳統(tǒng)的基礎上有所創(chuàng)造,就必須要尊重傳統(tǒng),認真扎實地繼承傳統(tǒng),按照發(fā)展規(guī)律做人行事。</h3> 學畫要“做學人”,做到腹有詩書,這是中國畫的優(yōu)秀傳統(tǒng)。中國畫作為代表中國傳統(tǒng)文化藝術精神的繪畫,在人類繪畫藝術寶庫中,其文化背景、工具材料、藝術語言及表達方式上獨樹一幟 。在漫長的中國畫發(fā)展歷史中,特別是宋元以后,大量文人士大夫階層創(chuàng)作隊伍的加入,使中國畫精神文化內(nèi)涵更加充盈,催生出的圖式面目深刻而豐富。傳統(tǒng)的中國寫意畫,其核心就是 “詩意” 的境界,與中國書法同源的“筆墨”藝術語言,即“詩意美”、“筆墨美”。 傳統(tǒng)中國畫“詩意美”、“筆墨美”的產(chǎn)生與審美追求,是極具精神價值的。北宋蘇軾認為,唐王維的畫與詩是“畫中有詩”、“詩中有畫”,并指出“詩畫本一律,天工與清新”。北宋張舜民則說:“詩是無形畫,畫是有形詩”。近幾年,張碩老師的詩歌創(chuàng)作突飛猛進,閱讀2021年出版的張碩老師的詩歌集,不得不令人佩服。而中國書法與寫意畫更是有更為密切的關系,中國畫用的是與中國書法相同的工具材料和書寫性“線”造型,這個“線”不僅是在造型,更是畫家抒情寫意、人文修養(yǎng)、性情人格與思想境界的載體。畫面體現(xiàn)的是作者個體生命狀態(tài)的痕跡,是筆、墨記錄的腦電波、心電圖。清鄭燮曾有題畫詩云“山谷寫字如畫竹,東坡畫竹如寫字;不比尋常翰墨間,蕭疏各有凌云意”。李苦禪先生說的更直接:“不懂書法藝術,不練書法,就不懂什么叫國畫的大寫意和寫意美學”?!肮P墨美”之高度,最終依賴于畫家學養(yǎng)高低。張碩老師當然是是深諳此理的畫家,幾十年來,他是一直堅持詩書畫兼修,方創(chuàng)作出很多膾炙人口的精品。<div><br></div> 傳統(tǒng)中國畫的“詩意美”、“筆墨美”是重品級的,對品級最為簡單評判的便是“雅”與“俗”之別。這種“品級”與作者的人格修為,文化修養(yǎng),技術功力有非常大的對應關系。北宋郭若虛說:“人品既已高矣,氣韻不得不高;氣韻既已高矣,生動不得不至?!鼻宕胶嘞逃姓Z:“繪事,清事也,韻事也。胸中無幾卷書,筆下有一點塵,便窮年累月,刻畫鏤研,終一匠作也?!碑斎唬摒B(yǎng)不是簡單知識的積累,更多的是在“養(yǎng)”,是日常做人的“修為”。這種貌似文化上的“養(yǎng)”與“修為”更多具體的體現(xiàn)在人格上,體現(xiàn)在“畫外”的書法與詩詞的學習與領悟上,在“畫如其人”上。顯然,我們從與張碩老師的相處中,從他的大量作品中能真切的感受得到他幾十年來一直是下真功夫、練真本事、求真名聲。 學畫是“做學人”,這應是文化人的“初心”。面對各種投機取巧,無節(jié)制的物欲風氣,張碩老師言道: “歷史長河,大浪淘沙,是真金將永放光芒?!庇盅裕骸皼]有才氣,又不想下苦功,但是想沽名釣譽,想一夜成為書畫家。于是自我炒作,無恥吹捧,甚至不擇手段,剽竊他人作品,以金錢去買名,又以名去撈錢,無學者之志,有商賈之詐?!闭婵芍^振聾發(fā)聵,這對當下我輩后學們不能說不是一個警醒。<div><br></div> “畫以人傳”,堅持弘揚正道,人品為先,在追求德藝雙馨中成就“學人”,實現(xiàn)人生價值。這是張碩老師為人從藝給我們的啟迪。<br>(徐建國,沭陽美術家協(xié)會主席。)<br><div><br></div> 張碩老師在畫室<div><br></div><div> 周敦頤說:“牡丹之愛,宜乎眾人。”<br>因愛者眾,所以畫牡丹的人也特多,然大多以紅花綠葉出之,貴則貴矣,卻易流俗。今試以純墨色來畫黑牡丹,以壓壓紅綠之火氣。<br> 先將大羊毫在清水中泡透,硯洗凈,不用宿積污墨。以蘸墨法從花心畫起,漸次邊緣,墨色自然地由濃到淡,明亮而鮮活。繼以同一枝筆畫骨朵、葉、莖,以草書筆法一氣呵成,使通幅氣勢連貫。在花頭似干未干之際,用硃磦點花心,要輕松隨意,避免板滯。<br> 這樣畫面既不失牡丹的雍容華貴之態(tài),更具有清高脫俗之氣。</div><div> ——張碩自評</div><div><span style="text-align: center;"><font color="#167efb"><br></font></span></div><div><span style="text-align: center;"><font color="#167efb">各界贈詩:</font></span></div><div><div style="text-align: center;"> 七絕</div><div style="text-align: center;">題張碩先生書畫展</div><div style="text-align: center;">潑墨吟哦賦世情,信筆成趣業(yè)丹青。</div><div style="text-align: center;">一人兼擅詩書畫,膽大才高若鳳鱗。</div><div style="text-align: center;">——省詩協(xié)會員:徐建東(沭中)</div><div style="text-align: center;"><br></div><div style="text-align: center;"> 《感謝張碩兄惠賜巨幅牡丹圖》</div><div style="text-align: center;"> 情癡難富貴,但愛牡丹花。</div><div style="text-align: center;"> 不羨枝頭鳥,甘為井底蛙。</div><div style="text-align: center;"> 養(yǎng)心消怨氣,抱病渡生涯。</div><div style="text-align: center;"> 圖畫懸南壁,煙云早晚霞。</div><div style="text-align: center;"> ——詩人杜紅軍</div><br><div style="text-align: center;"> 張蔡趙三公獻藝</div><div style="text-align: center;"> 畫詩書一室生輝</div><div style="text-align: center;"> ——杜紅軍</div><div style="text-align: center;">人生邊上幾徘徊,認定前程心智開。</div><div style="text-align: center;">學海孤舟能逆水,荒原小樹自成材。</div><div style="text-align: center;">三千世界入懷抱,七十光陰磨硯臺。</div><div style="text-align: center;">莫道夕陽無限好,芳華意氣喜重來。</div> 趙恒香張碩蔡庚三位兄長皆為草根出身,生不逢時,無緣接受系統(tǒng)教育,全憑對藝術的執(zhí)念,刻苦自學,一步一個腳走出來,終在各自領域卓然成家,不愧為同輩楷?!,F(xiàn)三人聯(lián)辦藝展,誠為故里盛事,可喜可賀。<br> ——杜紅軍<br><div style="text-align: center;"><br></div><div style="text-align: center;"> 觀書畫展賀張碩老師</div><div style="text-align: center;"> 從藝赤心誠,泊名傲骨錚。</div><div style="text-align: center;"> 揮毫墨授意,落紙韻傳情。</div><div style="text-align: center;"> 三學詩書畫,勤修德品行。</div><div style="text-align: center;"> 神工剛健健,妙作亮晶晶!</div><div style="text-align: center;"> ——戴萬民</div><div style="text-align: center;">贈碩奎兄</div><div style="text-align: center;">上侍衰親下帶孫,暇時書畫醉清芬。</div><div style="text-align: center;">繁棋世上常成局,大愛心中不染塵。</div><div style="text-align: center;">老境怕翻新日歷,草堂常憶舊溫存。</div><div style="text-align: center;">他年愿乞丹青繪,相聚燈前白首人。</div><div style="text-align: center;"> ——程立森</div></div><div style="text-align: center;"><br></div><div><br></div> <div style="text-align: center;">張碩詩七首</div><div style="text-align: center;">七十抒懷(一)</div><div style="text-align: center;">利名拋去不須驚,翰墨因緣倍感親。</div><div style="text-align: center;">常恨書讀無萬卷,篤欽言諾重千金。</div><div style="text-align: center;">臨池激賞蘇黃米,潑灑欣描雁鷺鷹。</div><div style="text-align: center;">果若雪泥留指爪,此生原未等塵輕。</div><div style="text-align: center;">七十抒懷(二)</div><div style="text-align: center;">可愛天真一畫癡,七旬喜度鬢為絲。</div><div style="text-align: center;">雪翁夢里傳佳藝,魯直書前授俊姿。</div><div style="text-align: center;">造化常師翻舊畫,朋儕也步賦新詩。</div><div style="text-align: center;">何須大腕垂青眼,我自塗鴉我自思。</div><div><br></div> <div style="text-align: center;">七十抒懷(三)</div><div style="text-align: center;">愿把紛繁鎖事拋,詩書酒畫性情饒。</div><div style="text-align: center;">習書能解胸抒意,繪畫常將造化超。</div><div style="text-align: center;">酒潤枯腸詩欲嘯,詩成縑素酒來澆。</div><div style="text-align: center;">鴻泥雪爪留塵世,翰墨因緣慰寂寥。</div><div style="text-align: center;">七十抒懷(四)</div><div style="text-align: center;">少年青澀復清狂,學問無多不自量。</div><div style="text-align: center;">碌碌忙忙行世界,風風雨雨漸滄桑。</div><div style="text-align: center;">油鹽柴米平生累,畫印詩書藝道彰。</div><div style="text-align: center;">喜看金秋豐碩果,迎來七十美時光。</div> 七十歲已擺脫掙錢謀生、贍老育小之困擾,進入專攻自己愛好的時候,故有美時光云。<div><br></div> <div style="text-align: center;">張碩老師在讀書學習</div><div><div style="text-align: center;">老來樂</div><div style="text-align: center;">不羨名流不羨仙,無師自學自揚鞭。</div><div style="text-align: center;">劫波奪我云中志,白發(fā)由他鏡里顏。</div><div style="text-align: center;">老去新添微信樂,少來舊有畫圖歡。</div><div style="text-align: center;">朋儕美酒時相喚,論古評今侃上天。</div><div style="text-align: center;">自詡 一</div><div style="text-align: center;">須似毛窩發(fā)似蓬,年超七十已成翁。</div><div style="text-align: center;">信無俗世庸人氣,猶有孤山處士風。</div><div style="text-align: center;">枕上吟哦詩夢里,案前揮筆畫圖中。</div><div style="text-align: center;">勤攻才藝還歉遜,狂傲昂昂豈算雄。</div><div style="text-align: center;">自詡 二</div><div style="text-align: center;">崇拜書臨古,詩傾第一流。</div><div style="text-align: center;">文山來探寶,墨海去尋幽。</div><div style="text-align: center;">少有紅顏伴,衰無白發(fā)愁。</div><div style="text-align: center;">何當循八怪,賣畫到揚州。</div></div><div style="text-align: center;"><br></div> <div style="text-align: center;">張碩、趙恒香老師在花木城</div><div><div style="text-align: center;">七絕</div><div style="text-align: center;">趙恒香先生畫展致賀</div><div style="text-align: center;">成就毛錐勝瓦刀,奇才天賦更勤勞。</div><div style="text-align: center;">墨梅古樸今難見,山水精深世鮮超。</div><div style="text-align: center;">——省詩協(xié)會員:徐建東(沭中)</div></div><div style="text-align: center;"><br></div><div style="text-align: center;"><br></div> <div style="text-align: center;">上世紀八十年代張碩 、蔡長庚老師在江蘇省美術館</div><div><div style="text-align: center;">七絕:</div><div style="text-align: center;">恭賀蔡長庚先生書展</div><div style="text-align: center;">一世臨池日未荒,古稀業(yè)績已輝煌。</div><div style="text-align: center;">楷行篆隸高格調,鐵畫銀鉤廣贊揚。</div><div style="text-align: center;">——省詩協(xié)會員:徐建東(沭中)<br></div></div> <div style="text-align: center;">張碩老師贈墨濃畫作</div><div><div style="text-align: center;">詩贊張碩老師詩二首</div><div style="text-align: center;">文:墨濃</div><div style="text-align: center;">一</div><div style="text-align: center;">敏銳才高還自思,雖然鬢白學知時。</div><div style="text-align: center;">虛名權貴當言笑,筆下斗方猶如詩。</div><div style="text-align: center;">二</div><div style="text-align: center;">沂河兩岸豈無知,書畫圖歡添酒詞。</div><div style="text-align: center;">自是相逢期不晚,我甘問學早來遲?</div></div><div><br></div><div>本期圖文編輯:墨濃</div>