<p class="ql-block"><b> “集句詩” ——即摘取、化用多位古人的經(jīng)典詩句,按統(tǒng)一主題、韻律重新編排,形成意境連貫、情感集中的新詩,是古典文學(xué)中極具巧思的創(chuàng)作體裁。</b></p><p class="ql-block"><b> 核心定義可概括為:“集古人佳句,成一己新篇” 。</b></p> <p class="ql-block"><b style="font-size:20px; color:rgb(237, 35, 8);">集古人佳句《人間憾事總難平》</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px; color:rgb(25, 25, 25);">作者: 吳建華</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">東風(fēng)惡處歡情薄,一懷愁緒嘆離索。(陸游)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">當(dāng)年不嫁春風(fēng)里,無端卻被秋風(fēng)錯。(賀鑄)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">人面不知何處去,桃花依舊笑阡陌。(崔護(hù))</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">早知如此絆人心,何如當(dāng)初莫相識。(李白)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">安得廣廈千萬間,寒士歡顏風(fēng)雨躲。(杜甫)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">相恨不如潮有信,相思始覺海非闊。(李益)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">君生我未生君老,我生君遲恨難卻。(佚名·唐五代民間詩人)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">無可奈何花落去,香徑徘徊影自酌。(晏殊)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">悲歡離合古來有,月缺陰晴終難合。(蘇軾)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">物是人非事事休,欲語先垂淚幾顆。(李清照)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">了卻君王天下事,可憐華發(fā)映霜雪。(辛棄疾)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">問君能有幾多愁,一江春水向東躍。(李煜)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">此情可待成追憶,當(dāng)時惘然誰與說。(李商隱)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">我未成名卿未嫁,可能俱是不如者。(羅隱)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">最是人間留不住,朱顏辭鏡花辭萼。(王國維)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">世間安得雙全法,不負(fù)如來不負(fù)我。(倉央嘉措)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">人生若只如初見,何來秋風(fēng)悲畫舸。(納蘭性德)</b></p> <p class="ql-block"><b>集句詩在宋代最為盛行,王安石、蘇軾等名家都有經(jīng)典作品,也有流傳甚廣的佚名集句佳作,以下精選幾首帶溯源標(biāo)注的范文,方便對照賞析:</b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(237, 35, 8);">1. 王安石《梅花》</b></p><p class="ql-block"><b>白玉堂前一樹梅,(蔣維翰)</b></p><p class="ql-block"><b>為誰零落為誰開。(嚴(yán)惲)</b></p><p class="ql-block"><b>惟有春風(fēng)最相惜,(楊巨源)</b></p><p class="ql-block"><b>一年一度一歸來。(詹茂光妻)</b></p><p class="ql-block"><b>四句分別取自四位詩人的作品,串聯(lián)成梅花孤寂綻放又得春風(fēng)相惜的意境,暗含詩人對世事無常的感慨。</b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(237, 35, 8);">2. 王安石《送張明甫》</b></p><p class="ql-block"><b>觥船一棹百分空,(杜牧)</b></p><p class="ql-block"><b>十五年前此會同。(晏殊)</b></p><p class="ql-block"><b>南去北來人自老,(杜牧)</b></p><p class="ql-block"><b>桃花依舊笑春風(fēng)。(崔護(hù))</b></p><p class="ql-block"><b>全詩滿是離別的惆悵與宦途的滄桑,四句源自三位詩人的詩作,拼合后毫無牽強(qiáng)感,渾然體現(xiàn)故地重游的悵惘。</b></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">3</span><b style="color:rgb(237, 35, 8);">. 蘇軾《南鄉(xiāng)子·集句》</b></p><p class="ql-block"><b>悵望送春杯。(杜牧)</b></p><p class="ql-block"><b>漸老逢春能幾回。(杜甫)</b></p><p class="ql-block"><b>花滿楚城愁遠(yuǎn)別,傷懷。(許渾,“傷懷”為補(bǔ)襯)</b></p><p class="ql-block"><b>何況清絲急管催。(劉禹錫)</b></p><p class="ql-block"><b>吟斷望鄉(xiāng)臺。(李商隱)</b></p><p class="ql-block"><b>萬里歸心獨(dú)上來。(許渾)</b></p><p class="ql-block"><b>景物登臨閑始見,徘徊。(杜牧,“徘徊”為補(bǔ)襯)</b></p><p class="ql-block"><b>一寸相思一寸灰。(李商隱)</b></p><p class="ql-block"><b>這首詞是蘇軾貶謫黃州時所作,集八位詩人詩句,把傷春、思?xì)w、鄉(xiāng)愁等情緒融合,滿是纏綿悲愴的哀思。</b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(237, 35, 8);">4. 辛棄疾《踏莎行·賦稼軒·集經(jīng)句》</b></p><p class="ql-block"><b>進(jìn)退存亡,(《易經(jīng)》)</b></p><p class="ql-block"><b>行藏用舍。(《論語》)</b></p><p class="ql-block"><b>小人請學(xué)樊須稼。(《論語》)</b></p><p class="ql-block"><b>衡門之下可棲遲,(《詩經(jīng)·陳風(fēng)·衡門》)</b></p><p class="ql-block"><b>日之夕矣牛羊下。(《詩經(jīng)·王風(fēng)·君子于役》)</b></p><p class="ql-block"><b>去衛(wèi)靈公,(《論語》)</b></p><p class="ql-block"><b>遭桓司馬。(《孟子·萬章上》)</b></p><p class="ql-block"><b>東西南北之人也。(《禮記·檀弓上》)</b></p><p class="ql-block"><b>長沮桀溺耦而耕,丘何為是棲棲者。(《論語》)</b></p><p class="ql-block"><b>很特別的集句詞,均摘取自經(jīng)書,既剖析自身“稼軒”之名,又抒發(fā)罷官后隱居田園的心境,突破了傳統(tǒng)詞的題材邊界。</b></p><p class="ql-block"><b style="color:rgb(237, 35, 8);">5. 佚名《一韻集句詩》</b></p><p class="ql-block"><b>一蓑一笠一扁舟,(王士禎)</b></p><p class="ql-block"><b>一丈絲綸一寸鉤。(王士禎)</b></p><p class="ql-block"><b>一失足成千古恨,(楊儀)</b></p><p class="ql-block"><b>一江春水向東流。(李煜)</b></p><p class="ql-block"><b>以“一”字串聯(lián),前兩句是漁翁獨(dú)釣的閑適,后兩句轉(zhuǎn)為警世與亡國之嘆,反差強(qiáng)烈卻渾然一體,解讀空間十足。</b></p>