<p class="ql-block">北京故宮博物院</p> <p class="ql-block"> 金絲楸( Catalpa bungei )是紫葳科植物,具有較高的觀賞價(jià)值和文化意義。在北京故宮(紫禁城)中,金絲楸主要分布在寧壽宮花園(乾隆花園)和沿書屋等區(qū)域。</p> <p class="ql-block">北京故宮午門</p> <p class="ql-block"> 觀 楸 賞 鑒</p><p class="ql-block">世尊稱神樹,久伴帝王家。</p><p class="ql-block">年年得恩寵,歲歲自發(fā)花。</p><p class="ql-block">芳容惹騷客,神韻窮詩(shī)華。</p><p class="ql-block">世道任流轉(zhuǎn),祥瑞獨(dú)應(yīng)納。</p> <p class="ql-block">北京故宮午門。</p> <p class="ql-block">北京故宮坤寧門 前的一塊牌子上書</p><p class="ql-block"> 楸樹,別名:金絲楸。</p><p class="ql-block">學(xué)名: Catalpa bungei C . A . Mey 科屬:紫葳科、梓樹屬。</p><p class="ql-block"> 其樹姿挺拔,花紫白相間,與古建筑配植更顯其古樸、蒼勁。原此二楸樹根頸部為兩個(gè)土堆,是當(dāng)年征戰(zhàn)時(shí)每占領(lǐng)一個(gè)地方,帶回當(dāng)?shù)匾恍┩炼逊e而成。由于人為踐踏,雨水沖刷,影響環(huán)境,50年代,砌成現(xiàn)在的花臺(tái)。</p> <p class="ql-block"> 北宋陸佃編撰的《埤雅》引述:</p><p class="ql-block">"楸,美木也,莖干喬聳凌云,高華可愛?!睘槟就?,蓋木莫良于楸"。作為古籍注解,系統(tǒng)總結(jié)楸樹的形貌特征與文化象征。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> </p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(22, 126, 251);">金絲楸,拍攝于北京故宮御花園。</span></p> <p class="ql-block"> 楸樹在宋代被視為高潔象征,梅堯臣曾以「楸英獨(dú)步媚」贊其盛景。又通過(guò)「豈敢薦蕙蘅,幽墟置蘭茭」等句深化意象,「百木之王」稱號(hào)。與「根遠(yuǎn)未可移」描述。,結(jié)合《埤雅》典籍記載。,賦予楸樹兼具觀賞與實(shí)用價(jià)值的文化內(nèi)涵。</p> <p class="ql-block"> 楸樹葉片呈三角狀卵形或卵狀長(zhǎng)圓形,夏初生長(zhǎng)茂密,遮陰效果顯著?;ü诘t色,內(nèi)帶黃色條紋及暗紫色斑點(diǎn),花期5-6月如云似霧,落花時(shí)"落英滿地"的景象常引發(fā)詩(shī)人感嘆。</p> <p class="ql-block">春陽(yáng)發(fā)草木,美好一同時(shí)。</p><p class="ql-block">桃李雜山櫻,紅白開繁枝。</p> <p class="ql-block">北京故宮乾清宮之江山社稷亭</p> <p class="ql-block">楸樹馨香滿院載,綠蔭如蓋映樓臺(tái)。</p> <p class="ql-block"> 曹植《名都篇》:馬踏長(zhǎng)楸道,旗翻細(xì)柳營(yíng)。形象展現(xiàn)了楸作為行道樹的壯美景色。</p> <p class="ql-block">圖出帝宮樹,聳向白玉墀。</p><p class="ql-block">高絕不近俗,直許天人窺。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"> 故宮沿書屋、坤寧門內(nèi)也有金絲楸分布。清朝時(shí)期,這兩株樹被皇室尊為"神樹",每年從關(guān)外運(yùn)土養(yǎng)護(hù)。</p> <p class="ql-block">北京故宮太和殿</p> <p class="ql-block">北京故宮金絲楸乾隆皇帝的喜愛與保護(hù)</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"> 乾隆皇帝對(duì)寧壽宮花園內(nèi)的古楸樹尤為鐘愛,將其視為"佳朋"。他在改造花園時(shí)保留并保護(hù)了原有的三棵楸樹,還為其中一棵古楸題寫楹聯(lián)"明月清風(fēng)無(wú)盡藏,長(zhǎng)楸古柏是佳朋",并命名該處為"古華軒"。乾隆認(rèn)為楸樹象征長(zhǎng)壽與祥瑞,其木質(zhì)堅(jiān)韌、花形獨(dú)特,常與古柏搭配形成園林景觀。</p> <p class="ql-block">春風(fēng)佛面過(guò)溪橋,楸樹花開似雪飄。</p> <p class="ql-block"> 《傾蓋相逢勝白頭》</p><p class="ql-block"> 蘇軾</p><p class="ql-block"> 一</p><p class="ql-block">傾蓋相逢勝白頭,故山空復(fù)夢(mèng)松楸。</p><p class="ql-block"> 二</p><p class="ql-block">楸樹高花欲插天,暖風(fēng)遲日共茫然。</p><p class="ql-block">落英滿地君方見,惆悵春光又一年。</p><p class="ql-block"> </p> <p class="ql-block">北京故宮</p> <p class="ql-block"> 和王仲儀楸花十二韻</p><p class="ql-block"> 宋.梅堯臣</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">春陽(yáng)發(fā)草木,美好一同時(shí)。</p><p class="ql-block">桃李雜山櫻,紅白開繁枝。</p><p class="ql-block">楸英獨(dú)步媚,淡紫相參差。</p><p class="ql-block">大葉與勁干,簇萼密自宜。</p><p class="ql-block">圖出帝宮樹,聳向白玉墀。</p><p class="ql-block">高絕不近俗,直許天人窺。</p><p class="ql-block">今植郡庭中,根遠(yuǎn)未可移。</p><p class="ql-block">但欣東風(fēng)來(lái),不恨和煦遲。</p><p class="ql-block">山禽勿蹙踏,蜂蝶休掇之。</p><p class="ql-block">昔聞韓吏部,為爾作好詩(shī)。</p><p class="ql-block">愛陰無(wú)纖穿,就陰東西隨。</p><p class="ql-block">公今亦牽此,端坐曾莫疑。</p><p class="ql-block"> </p> <p class="ql-block"> 張?jiān)仭都某陶f(shuō)傅逸人》"綠楊陰映長(zhǎng)楸道,桃杏初花紅影小"將楸樹與桃杏對(duì)比,展現(xiàn)其高大挺拔的物候特征。</p> <p class="ql-block"> 游城南十六首.楸樹</p><p class="ql-block"> 唐.韓愈</p><p class="ql-block">青幢紫蓋立童童,細(xì)雨浮煙作彩籠。</p><p class="ql-block">不得畫師來(lái)貌取,定知難見一生中。</p><p class="ql-block"> 楸 樹</p><p class="ql-block"> 韓愈</p><p class="ql-block">幾歲生成為大樹,一朝纏繞困長(zhǎng)藤。</p><p class="ql-block">誰(shuí)人與脫青羅帔,看吐高花萬(wàn)萬(wàn)層。</p><p class="ql-block">幸自枝條能樹立,可煩蘿蔓作交加。</p><p class="ql-block">傍人不解尋根本,卻道新花勝舊花</p> <p class="ql-block"> 夢(mèng) 中 絕 句</p><p class="ql-block"> 北宋.蘇軾</p><p class="ql-block">楸樹高花欲插天,暖風(fēng)遲日共茫然。</p><p class="ql-block">落英滿地君方見,惆悵春光又一年。</p> <p class="ql-block">秋來(lái)楸葉落紛紛,滿地金黃映日新。</p> <p class="ql-block">游城南十六首.楸樹</p><p class="ql-block"> 唐.韓愈</p><p class="ql-block">青幢紫蓋立童童,細(xì)雨浮煙作彩籠。</p><p class="ql-block">不得畫師來(lái)貌取,定知難見一生中。</p><p class="ql-block"> 二</p><p class="ql-block">幾歲生成為大樹,一朝纏繞困長(zhǎng)藤。</p><p class="ql-block">誰(shuí)人與脫青羅帔,看吐高花萬(wàn)萬(wàn)層。</p><p class="ql-block">幸自枝條能樹立,可煩蘿蔓作交加。</p><p class="ql-block">傍人不解尋根本,卻道新花勝舊花。</p> <p class="ql-block"> 《高亭梵閣雜松楸》</p><p class="ql-block"> 明.米萬(wàn)鐘</p><p class="ql-block">高亭梵閣雜松秋,云盡煙沉翠欲流。</p> <p class="ql-block"> 《三絕句》其一 </p><p class="ql-block"> 杜甫(唐)</p><p class="ql-block">楸樹馨香倚釣磯,斬新花蕊未應(yīng)飛。</p><p class="ql-block">不如醉里風(fēng)吹盡,可忍醒時(shí)雨打稀。</p> <p class="ql-block"> 元德明《楸樹》</p><p class="ql-block">“道邊楸樹老龍形,社酒澆來(lái)漸有靈?!辟x予楸樹以神話意象,強(qiáng)調(diào)其古拙蒼勁的風(fēng)骨。</p> <p class="ql-block">楸樹高花欲插天,暖風(fēng)遲日共茫然。</p> <p class="ql-block"> 《楸花》</p><p class="ql-block"> 元.段克己</p><p class="ql-block">楸樹馨香見未曾,墻西碧蓋聳孤棱。</p><p class="ql-block">會(huì)須雨洗塵埃盡,看吐高花一萬(wàn)層。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">金絲楸在古代被賦予多重象征:</p><p class="ql-block"> 樹種特性:樹干通直、花色典雅,常被用作園林觀賞樹和行道樹,與銀杏、梓樹等同為北方常見的"菩提樹"替代品種。</p><p class="ql-block"> 《詩(shī)經(jīng)》《左傳》等典籍中早有記載,宋代被賦予"木王"美譽(yù),其木質(zhì)堅(jiān)硬適合制作家具、樂(lè)器。</p> <p class="ql-block">歲月匆匆楸樹老,風(fēng)霜雨雪任逍遙。</p> <p class="ql-block">楸樹的文化意象</p><p class="ql-block"> 楸樹自古被視為"木中君子",其花淡雅、枝干挺拔,常被詩(shī)人用于寄托高潔孤傲之情。杜甫以楸樹暗喻孤傲,韓愈則贊其"看吐高花萬(wàn)萬(wàn)層"。</p><p class="ql-block"> 此外,楸樹也是園林觀賞和行道樹的優(yōu)選,周朝已有"桑、楸列樹以表道"的記載。</p><p class="ql-block"> 楸樹自古被視為"百木之王",周朝便有栽種記錄,故宮博物院、杭州西湖等地現(xiàn)存四百至五百年的古樹印證其長(zhǎng)壽特性。乾隆皇帝曾以"明月清風(fēng)無(wú)盡藏,長(zhǎng)楸古柏是佳朋"贊頌其風(fēng)姿,文人墨客亦多以"紫氣東來(lái)"寓意吉祥。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 《浣溪沙》</p><p class="ql-block"> 蘇軾</p><p class="ql-block">蕭蕭晚雨脫梧楸,誰(shuí)憐季子敝貂裘。</p><p class="ql-block"> 《少年游》</p><p class="ql-block"> 柳永</p><p class="ql-block">王孫走馬長(zhǎng)楸陌,貪迷戀,少年游。</p><p class="ql-block"> 《夏雨初霽題齋壁》</p><p class="ql-block"> 陸游</p><p class="ql-block">楸花楝花照眼明,幽人浴罷葛衣輕。</p> <p class="ql-block"> 楸樹三千年</p><p class="ql-block">楸樹特點(diǎn):樹干筆直,木紋藏著山水畫卷。</p><p class="ql-block">梅堯臣贊:楸英獨(dú)步媚。</p><p class="ql-block">全能屬性:頂級(jí)建材、造紙、入藥,渾身是寶。</p> <p class="ql-block">北京故宮神武門。</p> <p class="ql-block">遇 金 絲 楸 遐 想</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">唐宋文人的筆硯里</p><p class="ql-block">金絲楸的芳容 魂骨</p><p class="ql-block">縷縷暗香融墨拓詩(shī)綻放</p><p class="ql-block">韓愈 梅堯臣 蘇軾 杜甫</p><p class="ql-block">妙想 奇詩(shī) 化意 言志</p><p class="ql-block">概莫能外</p><p class="ql-block">詩(shī)畫在枝頭千載未艾</p><p class="ql-block">此樹培植始于周朝</p><p class="ql-block">司馬遷沒(méi)忘也給了記載</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">乾隆揮毫的御題</p><p class="ql-block">勝過(guò)無(wú)數(shù)先賢的喜愛</p><p class="ql-block">王公貴胄在它身下</p><p class="ql-block">仰首伸眉得意滿懷</p><p class="ql-block">如此謙卑</p><p class="ql-block">早諳千年柏 萬(wàn)年衫</p><p class="ql-block">都不抵金絲楸的一枝椏來(lái)</p><p class="ql-block">皇室視它為神木</p><p class="ql-block">精心 細(xì)致 款待</p><p class="ql-block">借木彰顯疆山永固</p><p class="ql-block">護(hù)佑家國(guó)千秋萬(wàn)代</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">孫文振臂一呼</p><p class="ql-block">掀翻搗碎了帝制的牢籠</p><p class="ql-block">開辟了共和的時(shí)代</p><p class="ql-block">傅作義棄兵燹獻(xiàn)完都</p><p class="ql-block">萬(wàn)眾擁愛</p><p class="ql-block">新中國(guó)讓帝王轉(zhuǎn)化平民</p><p class="ql-block">故國(guó)之宮</p><p class="ql-block">迎萬(wàn)眾矚目</p><p class="ql-block">挽文明共赴未來(lái)</p><p class="ql-block">金絲楸逢盛世這般更安泰</p>